पानचक्की
पानचक्की हे औरंगाबाद शहरातील एक मुख्य आकर्षण स्थळ असून देशी विदेशी पर्यटकाचे खास आकर्षण केंद्र आहे. जगातील अनेक पर्यटक येथे भेट देऊन याची कौशल्यपूर्ण रचना पाहून प्रभावित होतात. बारमाही वाहणाऱ्या पाण्याच्या प्रवाहामुळे मोठे लोखंडी पाते आणि दगडी जाते यांना गती मिळते.
इतिहास
दर्गा संकुलातील बहुतेक इमारती (पंचक्कीसह) निजाम-उल-मुल्क असफ जाहच्या कर्मचार्‍यातील एक श्रेष्ठ तुर्कताज खान याने सुमारे १६९५ मध्ये बांधल्या होत्या. मशिदीसमोरील आयताकृती जलाशय आणि कारंजे २० वर्षांनंतर जोडण्यात आले. जमील बेग खान यांनी. १७ व्या शतकातील, ही कल्पक पाणचक्की पिठाच्या गिरणीतील मोठमोठे दळणारे दगड फिरवण्यासाठी जवळच्या झऱ्यातून वाहणाऱ्या पाण्यामुळे निर्माण होणारी ऊर्जा वापरण्यासाठी तयार करण्यात आली होती. शाह मोसाफर हिजरी 1110 मध्ये मरण पावला. या पाणचक्कीचा वापर यात्रेकरू आणि संतांच्या शिष्यांसाठी तसेच चौकीच्या सैन्यासाठी धान्य दळण्यासाठी केला जात असे.
आज आपण कदाचित अशा जगात वावरत आहोत, जिथे विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाने मोठे टप्पे गाठले आहेत. तथापि, औरंगाबादमधील पंचक्की पाहता, आपण हे सत्य नाकारू शकत नाही की मध्ययुगीन भारत देखील त्यांच्या स्वतःच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाने अद्ययावत होता.
‘वॉटर मिल’ म्हणूनही ओळखले जाते; या नावाची उत्पत्ती गिरणीशी संबंधित आहे जी दर्शनासाठी यात्रेकरूंसाठी धान्य दळत होती, पंचक्की जवळच्या डोंगरावरील झर्‍याचे पाणी खाली आणून उर्जेची गरज भागवण्यासाठी बांधली गेली होती. एक भूमिगत नळ गिरणीला अखंडित पाण्याचा पुरवठा करते, जे नंतर मोठ्या उंचीवरून खाली एका टाक्यापर्यंत खाली येते आणि गिरणी चालवण्यासाठी आवश्यक शक्ती निर्माण करते.
मिलच्या आसपास, तुम्हाला बाबा शाह मुसाफिर दर्गा, एक विस्तीर्ण बाग आणि इतर अनेक स्मारके आढळतात. हे खाम नदी आणि बाबा शाह मुसाफिरचे स्मारक आणि त्याच्या शिष्यांच्या काही थडग्यांचे आश्चर्यकारक दृश्य देखील देते. जुन्या काळातील वैज्ञानिक चमत्कारांपैकी एक, औरंगाबादमध्ये भेट देण्यासारखे हे खरोखरच न चुकवण्यासारखे ठिकाण आहे!
- ठिकाण: पाणचक्की, शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय (घाटी)जवळ, औरंगाबाद पिनकोड * 431001 , शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, पीईएस अभियांत्रिकी महाविद्यालय
- वेळ : सकाळी ७ ते रात्री ९ वाजेपर्यंत
- प्रवेश शुल्क: भारतीय पर्यटक : ५ रु. / विदेशी पर्यटक : १०० रु.
